ရှင်လုကာခရစ်ဝင် ၂၄
၁၂။ လူသားတော်အောင်ပွဲခံခြင်း (အခန်း ၂၄)
(က) သင်္ချိုင်းလွတ်ရှေ့ရောက်အမျိုးသမီးများ (၂၄:၁-၁၂)
၂၄:၁ တနင်္ဂနွေနေ့ နံနက် ဝေလီဝေလင်းတွင် အမျိုးသမီးများသည် သခင်ယေရှုအ လောင်းတော်အား ပြင်ဆင်ထားသောနံ့သာဆီမွှေးပူဇော်ရန်အုတ်ဂူ သို့ရောက်လာကြသည်။ သို့သော် မျှော်လင့်ချက်နှင့် တခြားစီဖြစ်သွားကြသည်။ အုတ်ဂူဝကို ပိတ်ဆို့ထားသော ကျောက်ပြားကြီးကို မည်သူ ရွေ့လိုသနည်း။ မည်သူရွေ့သည်ဟု မည်သူကမှ မပြောပါ။ နားလည်ရသည်မျာ ချစ်ခြင်းမေတ္တာတရား သည် အရာရာကို ကျော်လွှားနိုင်သည်။
“သခင်ယေရှုကို ချစ်ကြသောကြောင့် နံနက်စောစောစီးစီးအုတ်ဂူသို့လာကြသည် (ငယ် ၁)။ တန်ဘိုးကြီးကြီးဆုလက်ဆောင်ယူလာကြသည် (ငယ် ၆)။ စောစောစီးစီးထသူများအတွက် သခင်ဘု ရားစောစောစီးစီးထမြောက်သည် (သု ၈:၁၇)”
၂၄:၂-၁ဝ အုတ်ဂူသို့ ရောက်သောအခါ အုတ်ဂူဝဆို့ထားသော ကျောက်ပြားကြီးမရှိ တော့ ပါ။ အုတ်ဂူထဲသို့ဝင်၍ အလောင်းတော်ကို ကဗျာကယာဝင်ကြည့် ကြသော်လည်း မတွေ့ကြတော့ပါ။ မည်သို့ဖြစ်သွားသနည်းဟု ဇာဝေဇာဝါဖြစ်နေကြစဉ် ကောင်းကင်တမန်နှစ်ပါး (ယော ၂၀:၁၂)ကိုကြည့်)) သည်ဝတ်ရုံတောက်ပ စွာဖြင့် ပေါ်ထွန်းလာပြီး သခင်ယေရှု အသက်ရှင်နေကြောင်း၊ အသက်ရှင်သူသည် လူသေများနေသော အုတ်ဂူထဲတွင် မနေကြောင်း ပြောပြကြသည်။ ဂါလိလဲမှာရှိနေကြစဉ် ကတိတော် ပြုခဲ့သည့် အတိုုင်းကိုယ်တော် ဘုရားရှင်ပြန်ထမြောက်သွားပြီ။ လူသားတော်သည် အပြစ်သားများအတွက် လက်ဝါးကပ်တိုင်တွင် အသေခံ၍ တတိယမြောက်နေ့တွင် ရှင်ပြန်ထမြောက်မည်ဟု ကြိုပြောခဲ့သည်မ ဟုတ်လား။ (လု ၉:၂၂၊ ၁၈:၃၃)။ သို့နှင့်မြို့ထဲသို့ အပြေးအလွှားပြန်လာ၍ တပည့်တော်တဆယ့်တစ်ပါး အား ပြောပြကြသည်။ ထိုအမျိုးသမီးများမှာ မာဂဒလမာရိ၊ ယောဟန္န၊ ယာကုပ်မိခင်မာရိနှင့် အခြားမိန်းမ များဖြစ်သည်။
၂၄:၁၁-၁၂ တပည့်တော်များက လုံးဝမယုံကြည်မိန်းမများပြောသော ပုံပြင်ဟုမှတ်ယူ သည်။ ယုံကြည်ဘွယ်မရှိ။ စိတ်ကူယဉ်အိပ်မက်များ လားဟုထင်ကြသည်။ ပေတရုသည် သင်္ချိုင်းဆီသို့ ထပြေးသွားသည်။ မိန်းမများပြောသည့်အတိုင်း အလောင်းတော်ကို ရစ်ပတ်သော ပိတ်စကိုသာ တွေ့ရှိ သည်။ ထိုပိတ်စသည် အလောင်းတော်အား အသေအချာရစ်ပတ်ထားသော ပိတ်စဖြစ်သည်။ ယေရှု၏ ဒဏ်ရာဒဏ်ချက်များကိုလည်း အသေအချာတွေ့မြင်ခဲသည်။ အဘယ်သို့ ဖြစ်သနည်း။ သူခိုးခိုးသည်ဟုဆို လျှင် ပိတ်စကအဘယ်ကြောင့်ပိတ်စကို မယူမသွားကြသနည်း။ ပေတရုသည်လည်း ကြံရာမရ။ ပြန်ပြေး လာပြီး အခြားတပည့်တော်များကို ပြန်လည်သက်သေခံသည်။ မည်သို့ဖြစ်ကုန်သနည်း။
(ခ) ဧမောက်လမ်းပေါ်မှာ (၂၄:၁၃-၃၅)
၂၄:၁၃ ဧမောက်ရွာသား တပည့်တော်တယောက်မျာ ကလောဖ ဖြစ်သည်။ အခြားတ ယောက်၏ နာမည်ကို မသိရပါ။ သူ့မိန်းမဖြစ်နိုင်သည်။ ယုဒများထုံးတမ်းစဉ်လာအရ မိန်းမကို စာရင်းသွင်း ခြင်းဖြစ်နိုင်သည်။ ထိုတပည့်တော်သည် မူလ တပည့်တော်တဆယ့်နှစ်ပါးထဲမှ မဟုတ်ပါ။ (ငယ် ၃၃ကိုကြည့်)။ ထိုတပည့်တော်နှစ်ပါးသည် သခင်ယေရှုအကြောင်းကို စဉ်းစားလျက် ကြေကွဲဝမ်းနည်း စွာဖြင့် ယေရုရှလင်မှ ဧမောက်သို့ပြန်သွားကြသည်။ (၇)မိုင်းခရီးဖြစ်သည်။
၂၄:၁၄-၁၈ ထိုသို့စကားတပြောပြောနှင့် သွားနေကြစဉ် လူတယောက်ကမှီလာသည်။ ထိုသူမှာ ရှင်ပြန်ထမြောက်တော်မူသော သခင်ယေရှုဖြစ်သည်။ သို့သော်သတိမထားမိကြ။ ထိုသူက ဘာ အကြောင်းတွေ ပြောနေကြသလဲဟုမေးရာ ကလောဖ ကယေရုရှလင်တွင် ဤမျှ အုတ်အော်သောင်းနင်း ပြောနေကြသော သတင်းထူးကို မသိသော သူစိမ်းဧည့်သည်ရှိသလားဟု ပြန်ပြောလိုက်သည်။
၂၄:၁၉-၂၄ သခင်ယေရှုက အနားကပ်ပြီး ဘယ်သူဘာဖြစ်သနည်းဟု ထပ်မေးလိုက် သည်။သူတို့ ယုံကြည်ကိုးကွယ်သော ယေရှု ဖမ်းဆီးခံရပုံ၊ ကပ်တိုင်မှာ အသတ်ခံရပုံများကို ဦးစွာ ပြောပြ ကြသည်။ သူတို့မျှော်လင့်ချက် တောင်ကြီးပြိုလဲသွားပုံ၊ ကိုယ်တော်၏ အလောင်းကို သင်္ဂြိုဟ်ကြပုံ၊ ကောင်း ကင်တမန်များက အသက်ရှင်နေသည်ဟု လာပြောကြပုံများကို ဆက်ပြောပြကြသည်။
၂၄:၂၅-၂ရ သခင်ယေရှု ရှေးပရောဖက်ဟောကြားခဲ့သည့် မေရှိယအကြောင်းကို အသေ အချပြန်ရှင်းပြသည်။ ဦးစွာ ဆင်းရဲဒုက္ခခံရပြီးမှ ဘုန်းတန်းခိုးနှင့် ပြည့်စုံလာမည့်အကြောင်း၊ ကမ္ဘာဦးကျမ်း မှစ၍ ကျမ်းစာတွင် ရေးသားသမျှသော ပရောဖက်များ၏ ပရောဖက်ပြုချက်များသည် ကိုယ်တော်ဘုရား အားမေရှိယအမှန်ဖြစ်ကြောင်း ရည်ညွန်းကြောင်းပြောပြသည်။ သမ္မာကျမ်းစာကို အကုန်အစင် သိထား သည်။ ယနေ့ယုံကြည်သူများတွင်လည်း ထိုဓမ္မဟောင်းကျမ်းရှိကြ၍ သန့်ရှင်းသော ဝိညာဉ်တော်က သွန်သင်နေပါသည်။ ကိုယ်တော်ဘုရားနှင့် ပတ်သက်သော ကြောင့် ကျမ်းချက်များကို အကုန်အစင်လေ့ လာဖတ်ရှုသင့်သည်။
၂၄:၂၈-၂၉ အိမ်ရောက်ခါနီးပြီ။ ထိုခရီးသွားဖေါ်အားညဉ့်အိပ်တည်းဖို့ ဖိတ်ခေါ်လို်က်ကြ သည်။ အစပထမတွင် ခရီးဆက်သွားမည့်ဟန်ပြုသည်။ သို့သော် ထိုသူများ၏ မေတ္တာစေတနာ အရင်းခံ ကို နားလည်သောကြောင့် တပည့်တော်များအိမ်သို့လိုက်ပါသွားသည်။
၂၄:၃၀-၃၁ ညစာဝိုင်းကြသောအခါ ဧည့်သည်တော်က ကျေးဇူးတော်ချီးမွမ်းသည်။
ထိုညစာသည် ပွဲတော်မင်္ဂလာဖြစ်သွားသည်။ ထိုအိမ်သည်လည်း ဘုရားသခင်၏ အိမ်တော်ဖြစ်သွားသည်။ ခရစ်တော်ဘုရားရောက်သည့်နေရာတိုင်းဖြစ်သည်။ ဧည့်ဝတ်ပြန်ပြုသည်။ အိမ်ရှင်များက အိမ်တခါးဖွင့်ပေး၍ ဧည့်သည်တော်အရှင်ဘုရားက သူတို့မျက်လုံးများကို ပြန်ဖွင့်ပေး သည်။ (သီးသန့်ဖော်ပြချက်)
ဧည့်သည်တော်က မုန့်ဖဲ့၍ ဝေလိုက်သောအခါ သခင်ဘုရားမှန်းချက်ချင်းသိ၍သွားကြ သည်။ လက်ဝါမှသံမှိုနှက်ဒဏ်ရာမြင်သွားကြသောကြောင့်လား။ မဟုတ်ပါ။ သခင်ဘုရားက သတို့၏ စိတ်နှ လုံးမျက်စေ့ကို ဖွင့်လှစ်ပေးလိုက်ခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။ ထိုသို့ပြီးသည်နှင့် တပြိုင်နက်သခင်ဘုရားကွယ် ပျောက်သွားသည်။
၂၄:၃၂ လမ်းခရီးတလျှောက်အဖြစ်အပျက်ကို စားမြုံ့ပြန် ဆွေးနွေးကြ၍ ထိုဧည့်သည်က ကျမ်စာနှင့်ယှဉ်ပြီးရှင်းပြစဉ်က ရင်ထဲ၌ မီးဖို ဖိုထားသကဲ့သို့ ပူပြင်း တောက်လောင်ခဲ့ကြသည်။ ထိုသူမှာ ရှင်ပြန်ထမြောက်တော်မူသော သခင်ယေရှုခရစ်တော် ဖြစ်သည်။
၂၄:၃၃ ဧမောက်ရွာတွင် ညဉ့်အိပ်မနေတော့ဘဲ သက်သေခံရန် ယေရုရှလင်သို့ ပြန်လာ ကြရာ တပည့်တော်တဆယ့်တပါးနှင့် အခြားယုံကြည်သူများ စုဝေးနေကြကြောင်း အခန့်သင့်တွေ့ကြ သည်။ ထိုတပည့်တော်တဆယ့်တစ်ပါးသည် မူလရွေးချယ်ထားသော တပည့်တော်များဖြစ်သည်။ (ယော ၂၀:၂၄)အရာ တပည့်တော် တဆယ့်တစ်ပါးလုံးမစုံပါ။ တပည့်တော် တဆယ့်တစ်ပါးဟု သိမ်းကြုံးခေါ်ဆို ခြင်းဖြစ်သည်။
၂၄:၃၄ ဧမောက်ရွာသားတပည့်တော်များက သသေမခံမီေ ပေတရုကသခင်ဘုရား ရှင်ပြန်ထမြောက်တော်မူကြောင်း၊ အခြားတပည့်တော်များသို့ ဝမ်းသာအားရ သက်သေခံနေသည်။
၂၄:၃၅ သို့နောက် ဧမောက်သားတပည့်တော်များက သက်သေခံကြသည်။ သခင်ဘုရား ရှင်ပြန်ထမြောက်ကြောင်း၊ ကိုယ်တော်ဘုရားနှင့် အတူတူ လမ်းလျှောက်၍ သူတို့နှင့် အတူ အိမ်သို့ လိုက် ကြောင်း၊ မုန့်ဖဲ့ဝေခြင်းဖြင့် ကိုယ်တော်ဘုရား အမှန်ဖြစ်ကြောင်း ကိုယ်ထင်ပြခဲ့သည်ဟု သက်သေခံကြ သည်။
(ဂ) တပည့်တော်တဆယ့်တပါးသို့ ကိုယ်ထင်ပြခြင်း (၂၄:၃၆-၄၃)
၂၄:၃၆-၄၁ သခင်ယေရှုသည် ကိုင်တွယ်ထိတွေ့နိုင်သော အရိုးအသား၊ ခန္ဓာကိုယ်ဖြင့် ရှင်ပြန်ထမြောက်သည်။ သင်္ဂြိုဟ်စဉ်က ခန္ဓာကိုယ် အသား၊ အရိုးများ အတိုင်းဖြစ်သည်။ ပြောင်းလဲ ပြုပြင် ခြင်းမရှိ။ ကိုယ်တော်ဘုရားသည် တံခါးပိတ်ထားသော အခန်းသို့ ဘုန်းတန်ခိုးဖြင့် ဝင်ရောက်လာသည်။ (ယော ၂၀:၁၉)
ထိုအချိန်သည် ပထမဦးဆုံး တနင်္ဂနွေနေ့ညဖြစ်သည်။ တပည့်တော်များက တအံ့အဩ ထကြည့်ကြရာ သင်တို့တွင်ငြိမ်သက်ခြင်းရှိစေသတည်း ဟု သခင်ဘုရားက မင်္ဂလာစကားဆိုလိုက် သည်။ တပည့်တော်များက သစ္ဆေ၊ သူရဲဟုထင်ကာကြောက်လန့်ကြက်သီးမွှေးညှင်းထကြရာ ကိုယ်တော်ဘုရားက လက်တော်နှင့် ခြေတော်မှ ဒဏ်ရာဒဏ်ချက်များပြသလိုက်မှ စိတ်ဒုံးဒုံး ချယုံကြည်ကြသည်။
၂၄:၄၂-၄၃ သခင်ယေရှု အစစ်အမှန်ဖြစ်ကြောင်း သက်သေပြရန် တပည့်တော်များကမ်း သောငါးကင်တပိုင်းနှင့်ပျားလဘို့ကို ယူစား၏။
(ဃ) အသိဉာဏ်ဖွင့်ပေးခြင်း (၂၄:၄၄-၄၉)
၂၄:၄၄-၄ရ ဤကျမ်းပိုဒ်သည် ကိုယ်တော်ဘုရားရှင်ပြန်ထမြောက်ပြီး ကောင်းကင်ဘုံသို့ ပြန်မကြွမီ ကြားကာလ၌ သွန်သင်ခဲ့သော အချက်များကို အကျဉ်းချုံးခြင်းဖြစ်သည်။ ကိုယ်တော်၏ ရှင်ပြန် ထမြောက်ခြင်းသည် နှုတ်ကပတ်တော်ပြည့်စုံရာဖြစ်သည်။ ဓမ္မဟောင်းပရောဖက်ပြုချက်များသည် ကိုယ်တေ်ာဘုရား၌ ပြည့်စုံသွားသည်။ ဓမ္မဟောင်းကျမ်းတွင်း မောရှေ၏ ပညတ်ကျမ်၊ ပရောဖက်ကျမ်းများ နှင့် ဆာလံကျမ်းသည် အဓိကကျမ်းများဖြစ်သည်။ ထိုကျမ်းများတွင် ခရစ်တော် အကြောင်းကို မည်သို့ ပရောဖက်ပြုထားကြသနည်း။
၁။ ဆင်းရဲဒုက္ခခံစားရမည် (ဆာ ၂၂:၁-၂၁၊ ဟေရှာ ၅၃:၂-၉)
၂။ တတိယမြောက်နေ့တွင် သေခြင်းမှ ရှင်ပြန်ထမြောက်မည် (ဆာ ၁၆:၁၀၊ ယော ၃၁:၁၇၊ ဟော ၆:၂)
၃။ နာမတော်ကို အမှီပြု၍ အပြစ်လွှတ်ခြင်း တရားနှင့် နောင်တတရားများကိုလည်း ယေရုရှလင်မြို့မှစ၍ လူမျိုးတကာတို့အား ဟောပြောရမည်။
ကျမ်းစာပါသမျှကို နားလည်နိုင်စွမ်းရှိကြရန် သခင်ယေရှုက ဉာဏ်ပညာမျက်စိဖွင့်လှစ်ပေး လိုက်သည်။ ဤအခန်းတွင် ဖွင့်လှစ်ခြင်း ဟူသော စကားအကြိမ်ကြိမ်သုံးထားသည်။ အုတ်ဂူဖွင့်လှစ်ခြင်း (ငယ် ၂)၊ အိမ်တခါးဖွင့်ခြင်း (ငယ် ၂၉)၊မျက်စိဖွင့်လှစ်ခြင်း (ငယ် ၃)၊ ကျမ်းစာဖွင့်လှစ်ပေးခြင်း (ငယ် ၃၂) နှုတ်ဖွင့်ခြင်း (ငယ် ၃၅) အသိဉာဏ်ပညာဖွင့်ပေးခြင်း (ငယ် ၄၅)နှင့် ကောင်းကင်တံခါးဖွင့်ခြင်း (ငယ် ၅၁) တို့ကိုတွေ့ရသည်။
၂၄:၄၈-၄၉ တပည့်တော်များသည် ရှင်ပြန်ထမြောက်ခြင်း၏ အသိသက်သေများဖြစ်ကြ သည်။ ထိုမင်္ဂလာသတင်းစကားကို ကြွေးကြော်ဟောပြောကြရမည်။ သို့သော် ခမည်းတော်ဘုရား၏ ကတိ တော်ကို ဦးစွာ စောင့်မျှော်ကြရမည်။ ပင်တေကုတ္တေနေ့တွင် သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်ဆင်းသက်ခြင်း ဖြစ်နိုင်သည်။ သန့်ရှင်းသော ဝိညာဉ်တော်တန်ခိုး ပြည့်ဝကြသောအခါ ခရစ်တော်၏ ရှင်ပြန်ထမြောက်ခြင်း အကြောင်းကို လိုက်လံသက်သေခံကြသည်။ ခမည်းတော်ဘုရားက သန့်ရှင်းသော ဝိညာဉ်တော်နှင့် ပတ်သက်၍ ဓမ္မဟောင်းကာလ ကတည်းက (ဟေရှာ ၄၄:၁၊ ယေဇ ၃၆:၂၇၊ ယောလ ၂:၂၈)တို့တွင် ကတိ တော်ပေးထားပြီးဖြစ်သည်။
(င) လူသားတော်ကောင်းကင်သို့ ကြွမြန်းခြင်း (၂၄:၅၀-၅၃)
၂၄:၅၀-၅၁ ကိုယ်တော်ဘုရားရှင်ပြန်ထမြောက်ပြီးရက်ပေါင်း (၄၀)အကြာတွင် ကောင်း ကင်နိုင်ငံသို့ ပြန်လည်းကြွမြန်းသည်။ ထိုသို့မကြွမီ တပည့်တော်များအားသံလွင်တောင်အရှေ့ဘက် ဗေသနိရွာသို့ ခေါ်ဆောင်သွားပြီး လက်များမြောက်၍ ကောင်းကြီး မင်္ဂလာပေးလိုက်သည်။ ထိုသို့ ကောင်း ကြီးပေးနေစဉ် ကောင်းကင်နိုင်ငံသို့ ချီဆောင်ခြင်းခံရသည်။
၂၄:၅၂-၅၃ တပည့်တော်များသည် ကိုယ်တော်ဘုရားအား ဝတ်ပြုကြပြီးနောက် ယေရုရှ လင်သို့ ဝမ်းမြောက်စွာ ပြန်လာကြသည်။ နောက်ဆယ်ရက် ကြာသော် ဗိမာန်တော်၌ ဘုရားသခင်၏ ကျေး ဇူးတော်ကို အချိန်များစွာ ယူ၍ ချီးမွမ်းကြသည်။
ရှင်လုကာ ခရစ်ဝင်ကျမ်း၌ ယုံကြည်သူခရစ်ယာန်များဗိမာန်တော်တွင် မေရှိယ သခင်အား ချီးမွမ်းခြင်းဖြင့် အစပြုသည်။ ကျမ်းစာအဆုံးတွင်လည်း ယုံကြည်သူများ ဘုရားသခင်၏ ကျေးဇူးတော် ချီးမွမ်းခြင်း ၇၀ ဖြင့် နိဂုံးချုပ်သည်။ ရွေးနှုတ်ခြင်း၏ အဖြေအား ဆုတောင်းခြင်းဖြင့် မျှော်လင့်ခိုင်းသည်။ Renamဆိုသကဲ့သို့ ကမ္ဘာ့စာအုပ်များထဲတွင် ကျက်သရေမင်္ဂလာအပြည့်စုံဆုံးစာအုပ်ဖြစ်ပါသည်။ အာမင်။
မှတ်စု
၁(၁:၂) James S. Stewart, The life and Teaching of jesus Christ, P. 9.
၂(၁:၄) Anothen စကားလုံးနှင့်တူသည်။ ယော ၃:ရ၌ ဒုတိယမွေးဖွားခံရမည် (ထက်အရပ်မှ)ဟု ပြဆိုသည်။
၃(၁:၁၆-၁၇) G.Coleman Luck, luke , P 17.
၄(၁:၂၈) ဂရိသဒ္ဒါတွင် မျက်နှာရသည် ဟုဆိုလိုသည်။ လက်တင်ဘာသာတွင် gratia plena (ကျေးဇူးတော်ပြည့်ဝခြင်း)ဆိုသည်ကို မာရိသည် ကျေးဇူးတော်၏ အရင်းအမြစ်အဖြစ် တလွဲသွန် သင်နေကြသည်။ ဤစကားလုံးက ဘာသာပြန်ရာတွင် အထူးဂရုတစိုက်ရှိဖို့သတိပေးနေသည်။
၅(၁:၇၂-၇၅) G.Campbell Morgan, The Gospel According to luke. Pp. 30-31.
၆(၂:၇) J.N. Darby, Synopsis of the Books of the Bible. III. 293.
၇(၂:၈) Stewart, Life and Teaching, p. 24
၈(၂:၁၃-၁၄) NU ကျမ်းတွင် လူကောင်း များအဖို့ ဟုဆိုသည်။ ကျမ်စာက ကောင်းသူမရှိ ဟုဆိုထားချက်နှင့် ဆန့်ကျင်နေသည်။ ဧဝံဂေလိဆရာများက KJကျမ်းကို အကောင်းဆုံးဟု စွဲကိုင်ကြ သည်။
၉(၂:၁၃-၁၄) NU ကျမ်းကမူ ကိုယ်တော်၏ ဖခင်နှင့် မိခင် ဟုဆိုသည်။ ကညာစင်မှ မွေးဖွားခြင်းကို မငြင်းသော်လည်း ရှင်းလင်းမှုမရှိ။ Majority နှင့် NU ကျမ်းအပိုဒ်ငယ် ၄၃ကို ယှဉ်ဖတ်ကြည့် ပါ။
၁၀(၂:၄၀) NUက ဝိညာဉ်၌ ကိုချန်လှပ်ခဲ့သည်။
၁၁(၄:၁၃) Stewart, Life and Teaching , p. 45.
၁၂(၄:၂၈) John Charles Ryle, Expository.Thoughts on the Gospels, St. Luke, I;121.
၁၃(၅:၃၀) NU ကျမ်းတွင် ဖာရိရှဲများနှင့် ကျမ်းတတ်ပုဂ္ဂိုလ်များ ဟုဆိုထားရာထိုကျမ်း တတ်ပုဂ္ဂိုလ်များဖာရိရှဲများကို ပံ့ပိုးသူများဖြစ်သည်။
၁၄(၆:၁၇-၁၉) ကျမ်းစာပညာရှင်အများက KJV ကျမ်က ဖော်ပြသော မြေညီရာရပ်ဆို သည်မှာ မြေပြန့်လွင်ပြင်မဟုတ်။ တောင်စောင်းရှိမြေညီသည့်နေရာ ဟုယူဆသည်။ ကွဲလွဲမှုမှာ မဿဲနှင့် လုကာတို့ကစကားချုံ့ထားခြင်းကို တည်းဖြတ်သူက (ဝိညာဉ်တော်မှုတ်သွင်းသည့်အတိုင်း) ရွေးချယ်မှု ကြောင့်ဖြစ်သည်။
၁၅(၆:၂၆) mssကျမ်းများက all အားလုံးဟူသောစကားလုံးကို ချန်ထားသည်။
၁၆(၆:၂၇-၂၉) Well built ကောင်းစွာတည်ဆောင်သည်ဟု ခေတ်သစ်ကျမ်းများက လိုက် နာရေးသားကြသည်။ ဆိုလိုရင်းပျောက်သွားသည်။ ခရစ်တော် ပေါ်၌ အသက်တာကို အခြေပြုရန်ဆိုလို ခြင်းဖြစ်သည်။
၁၈(၇:၂၁-၃၂) C.G.Moore, Quoted by W.H. Griffith Thomas, Outline Studies in the Gospel of luke, p. 129.
၁၉(၇:၂၇) F.L.Godet, Commentary on the Gospel of luke, I: 350.
၂၀(၇:၃၀-၃၄) Ryle, St. Luke , I: 230.
၂၁(၇:၄၉-၅၀) Ibid, P. 239.
၂၂(၈:၁၁-၁၅) J.N. Darby; The Gospel of luke, p. 61.
၂၃(၈:၁၈) G.H. lang, The Parabolic Teaching of Scripture, p. 60.
၂၄(၈:၂၆-၂၇) ဤကျမ်းပိုဒ်နှင့်အငယ် ၃ရရှိ ဂါဒရ Gadarense ကို NU ၌ Gerasenes ဟု ရေးသည်။
၂၅(၈:၃၄-၃၉) Darby, Synopsis, III:340.
၂၆(၈:၅၁-၅၃) Sir Robert Anderson, Misunderstood Text of the New Testame- nt, P. 51.
၂၇(၉:၂၈-၂၉) Stewart, Life and Teaching, PP. 109-110.
၂၈(၉:၂၈-၂၉) W.H.Rogers, အသေးစိတ်အချက်အလက်မရပါ။
၂၉(၉:၃၂-၃၃) Ryle Gospel, St. Luke I;320.
၃၀(၉:၅၀) A.L. Williams, အသေးစိတ်အချက်အလက်မရပါ။
၃၁(၉:၆၂) ကန္တရတောမှာ ပင်ပန်းဆင်းရဲမှုကြောင့် အဲဂုတ္တုပြည်အား ပြန်လည်တမ်းတကြ သော ဣသရေလစိတ်ဓါတ်ကို ရည်ညွန်းသည်။
၃၂(၁၀:၁-၁၂)ဤကျမ်းပိုဒ်နှင့် အပိုဒ်ငယ် ၁ရတွင် NU ကျမ်းက ၇၂ ယေက်ဟု ပြဆိုထား သည်။
၃၃(၁၀:၁၆) Ryle, St. Luke I:357-358.
၃၄(၁၀:၃၆) F.Davidson, ed; The New Bible Commentary P. 851
၃၅(၁၀:၄၂) C.A. Coates, An Outline of luke’s Gospel, p. 129.
၃၆(၁၁:၄) လုကာက တပည်တော်များဆုတောင်း ချက်ကို အကျဉ်းမျှ သာဖော်ပြသည်။ NU၌ ချန်လှပ်ထားသောစာသားများမှာ (NKJV ၏ အခြေမှတ်စုတွင်ရှု) ရှင်မဿဲခရစ်ဝင်ကျမ်း၌ ပါရှိပြီးဖြစ် သောကြောင့် တည်းဖြတ်သူက ချန်လှပ်ခြင်းဖြစ်ဟန်ရှိသည်။
၃၈(၁၁:၉) ဂရိစာသဒ္ဒါအရ အဆက်မပြတ်ပြုလုပ်ခြင်းကို ဖော်ပြသည်။
၃၉(၁၁:၄၁) Harry A. Ironside, Addresses on the Gospel of luke ,p. 390.
၄၀(၁၁:၄၆) Wiliam Kelly , An Exposition of Luke. P. 199.
၄၁(၁၂:၂-၃) Godet, Luke, II: 89.
၄၂(၁၂:၁၅) J.R. Miller, Come ye Apart, reading for June 10.
၄၃(၁၂:၃၆) Kelly, Luke, P. 214.
၄၄(၁၃:၆-၉) Lang, Parabolic Teaching . p. 230
၄၅(၁၄:၃၃) Ryle, Gospels, St. Luke, II 86.
၄၆(၁၄:၃၄-၃၅) Kelly, Luke, P. 249.
၄၇(၁၅:၂၀) Stewart, Life and Teaching, PP. 77-78.
၄၈(၁၆:၉) our Lord’s Teachings About Money (tract), pp. 10-11.
၄၉(၁၆:၉) J.N.Darby, The Man of Sorrows. P. 178.
၅၀(၁၇:၁၀) Roy Hession, The Calvary Road. P. 49.
၅၁(၁၇:၃၄-၃၆) ရှေးကျသော mss ကျမ်းများနှင့် mss အများစုတွင် အငယ် ၃၆မပါရှိ သောကြောင့် အစစ်အမှန် ဟုပြောရန်ခက်ခဲသည်။
၅၂(၁၈:၃၁-၃၃) Ryle, Gospels, St, Luke II; 282.
၅၃(၁၉:၁၁) မိန (ဟေဗြဲ Minah ဂရိ Mna) ငွေကြေးသည် အင်္ဂလိပ်ငွေ တစ်ပေါင်ထက် တန်ဖိုးကြီးသည်။
(ဆရာယုဒသန်က ငွေအခွက် ဟုသုံးသည်)။
၅၄(၁၉:၄၁-၄၂) Griffith Thomas, Luke, p. 303.
၅၅(၂၀:၁၈) ကျိုးပဲ့ကျေမွသော နောင်တစိတ်ဖြင့် ခရစ်တော်ထံရောက်သောအပြစ်သား သည်ကယ်တင်ခြင်းရရှိရန် ခရစ်တော်ကို ငြင်းပယ်သူမှာ နောက်ဆုံးတရားစီရင်ခြင်းတွင် ညက်ညက် ကြွေ မွမည့်အကြောင်း ရည်ညွန်းချက်အဖြစ်မှတ်ယူကြသည်။
၅၆(၂၀:၃၅) Coates, Luke’s Gospel, P 252.
၅၇(၂၁:၁-၄) Dr, Joseph Parker, အသေးစိတ်အချက်အလက်မရပါ။
၅၈(၂၁:၂၀-၂၄) Christian Truth Magazine, Nov. 1962, p. 303.
၅၉(၂၁:၂၀-၂၄) Edward Gibbon, The Decline and Fall of the Roman Empire, II:95-101.
၆၀(၂၂:၇) Leon Morris, The Gospel According to Luke, PP, 302-304.
၆၁(၂၂၄၇-၄၈) Stewart, Life and Teaching. P. 145.
၆၂(၂၃:၁၃-၁၇) Ibid, P. 161.
၆၃(၂၃:၃၃) KJV တွင်သာ ချစ်စဖွယ်ဤအမည်တွေ့ရသည်။ အသင်းတော်များစွာက ဤအမည်ဖြင့်မှည့်ခေါ်ကြသော်လည်း ခေတ်သစ်ကျမ်းများတွင်၎င်း အရပ်ကို အစုတ်အပြတ်အစုအပုံအဖြစ် ဖော်ပြသည်။
၆၄(၂၃:၃၃) Stewart, Life and Teaching, P. 166.
၆၅(၂၃:၃၄) Morgan, Luke, P. 269.
၆၆(၂၃:၃၅-၃၈) Stewart, Life and Teaching , p, 168.
၆၇(၂၃:၄၂) ကျမ်းစာအများက သခင် အကျွန်ုပ်ကို အောက်မေ့တော်မူပါဟု ရေးကြ သည်။ NU ကျမ်းကမူ ယေရှု အကျွန်ုပ်ကို အောက်မေ့တော်မူပါ ဟုရေးသည်။ သခင်ဟူသောစကားက ပိုမိုလေးနက်စေပါသည်။
၆၈(၂၃:၃) Erdman, Luke, PP. 217-218.
၆၉(၂၄:၁၃) NU ကျမ်း၌ အချင်းချင်း ဘယ်အရာပြောဆိုနေကြသနည်းဟုမေးစရာ၊ ညိူးငယ်သော မျက်နှာဖြင့် ငြိမ်သက်စွာရပ်လျက် ဟုရေးသည်။
၇၀(၂၄:၅၂-၅၃) NU ကျမ်းတွင် ကျေးဇူးတော်ချီးမွမ်းခြင်းနှင့် နောက်ဆုံး အာမင် မပါရှိပါ။